Współczesne systemy wynagradzania składają się zazwyczaj z kilku ważnych elementów. Najprostsze to takie, w których mamy dwa składniki płacę zasadniczą i dodatki kodeksowe. Typowa forma to trzy elementy: płaca zasadnicza, premia motywacyjna, dodatki kodeksowe. Systemy najbardziej rozwinięte mają tych elementów kilka: płacę zasadniczą, premię lub kilka rodzajów premii, system nagród, dodatki obligatoryjne, kodeksowe, dodatki nieobligatoryjne (pakiety motywacyjne), często dochodzą również pakiety motywacji materialnej, pozapłacowej. Taki system może mieć zatem kilka do nawet kilkunastu elementów składających się na wynagrodzenie całkowite pracownika.
Płaca zasadnicza
zdecydowanie główny składnik każdego systemu wynagradzania. Najczęstsze proporcje to 70% udziału w wynagrodzeniu całkowitym na rzecz 30% premii, nagród i dodatków.
Dla niektórych stanowisk pracy ta proporcja jest inna. Stanowiska menedżerskie mogę mieć przykładowo 50% udziału płacy zasadniczej na 50% elementów premiowych – wynikowych. Stanowiska sprzedawców i handlowców nawet 30% cześć zasadnicza do 70% rocznego wynagrodzenia w części wynikowej – premia lub prowizja. Do tego często nagrody wynikowe.
Mamy sytuację również odwrotne np. stanowiska administracyjne – płaca zasadnicza stanowi 90% udziału wynagrodzenia całkowitego. Są przypadki, że również jest to całe 100%. Oczywiście wynika to ze strategii i polityki płacowej jaką firma prowadzi.
Płaca zasadnicza jest obligatoryjnym składnikiem każdej umowy o pracę.
Poziom płac zasadniczych jest ustalany na podstawie analizy pracy, trudności pracy, odpowiedzialności, wymaganych kompetencji i umiejętności.
Narzędziami, które ułatwiają ustalania płac zasadniczych są: aktualne i nowocześnie przygotowane opisy stanowisk pracy, wartościowanie pracy, wycena rynkowa wartości pracy. Narzędzia systemowe to tabela wynagrodzeń zasadniczych, taryfikator kwalifikacyjny, systemy oceny i awansu płacowego – często już opisane i ujęte w taryfikatorach.